Tot nu toe hebben we veel aandacht geschonken aan burgemeester Sengers. Daarbij kwamen we Van der Top als secretaris en als waarnemend burgemeester veelvuldig tegen, zonder dat we een duidelijk beeld hadden van wie Van der Top was. Daarom in deze aflevering aandacht voor Van de Top. In latere afleveringen komen we weer op Sengers, mede in relatie tot Van der Top, terug. Van der Top was in de periode 1944-1947 een belangrijk man in Mook en Middelaar.
Wie is Van der Top
Begin januari 1942 leest Hendrik van der Top een advertentie in “de Gemeentestem” van 3 januari 1942 dat er in Mook en Middelaar een vacante betrekking is van secretaris-ontvanger. Hij is op dat moment adjunct-commies ter secretarie der gemeente Veghel en woont daar. Een handgeschreven sollicitatie op gewaarmerkt papier met een zegel van 1 gulden, wordt vergezeld van een uitvoerige memorie van toelichting. Daardoor weten we veel over de achtergrond van Hendrik van der Top. Hij woonde destijds op de Stationstraat 48 te Veghel. Hij is op 30 augustus 1914 geboren in Nijmegen (Hatert). Zijn vader is magazijnbediende, zijn moeder zonder beroep. Hij is rooms-katholiek.
Achtereenvolgens was hij van 15 mei 1931 tot en met 15 juni 1937 werkzaam als volontair ter secretarie der gemeente Woubrugge en als ambtenaar ter secretarie der gemeenten Zoeterwoude, Groenlo en Baarn. Met ingang van 16 juni 1937 volgde zijn benoeming tot 1ste ambtenaar ter secretarie der gemeente Beuningen, waar hij in september van dat jaar werd benoemd tot plaatsvervangend gemeentesecretaris ('bij het bereiken van den 23-jarige leeftijd'). Met ingang van 16 december 1940 aanvaardde hij de functie in Veghel, die hem betere financiële perspectieven bood. Zijn jaarwedde ligt tussen f 1950 - f 2350, met 4 éénjaarlijkse verhogingen. Op het moment van solliciteren verdient hij f 2150,-.
Dat hij goed geschoold is, is af te leiden uit zijn diplomabezit: a. diploma MULO-A; b. "Mercurius-diploma" voor Duitsche Handelscorrespondentie; c. akte gemeente-administratie; d. akte gemeentefinanciën. Hij is nog studerend voor de akte gemeenteadministratie II. Daarnaast is hij vanaf 1935 regelmatig medewerker aan Hartmans Tijdschrift ter beoefening van het administratief recht. Voor zijn medewerking werden hem verschillende boekenprijzen toegekend (in 1941 nog, voor de meeste geplaatste inzendingen op financiële vraagstukken). Hij geeft aan dat hij doordat hij in meerdere gemeenten heeft gewerkt, veel ervaring heeft opgedaan. Hij kreeg steeds meer verantwoordelijkheid. In Beuningen en Veghel was hij ook belast met de financiële gemeentelijke administratie in volle omvang. Hij stelt dat hij op zoek is naar een aangename, zelfstandige werkkring, zoals het gemeentesecretariaat, in de omgeving van Nijmegen.
De komst naar Mook en Middelaar
Burgemeester Sengers, ‘waarnemende de taak van den Raad der gemeente Mook en Middelaar’ – de gemeenteraad was door de Duitse bezetters op non-actief gezet -, is duidelijk onder de indruk van deze sollicitatie en laat al op 26 januari 1942 aan de Commissaris der Provincie weten dat hij van plan is Van der Top te benoemen. Hij heeft immers op het terrein van de gemeenteadministratie en -financiën, zowel theoretisch als praktisch bijzondere bekwaamheden. Bijna per ommegaande, 30 januari 1942, laat de Commissaris der Provincie weten geen bezwaar te hebben tegen de benoeming van Van der Top. Met een brief d.d. 2 februari krijgt ook Van der Top, op dat moment 27 jaar oud, te horen dat hij benoemd kan worden, zo mogelijk per 1 maart.
Van der Top geeft in een handgeschreven brief d.d. 5 februari aan dat hij de functie ‘gaarne aanvaard’, en hij betuigt dank voor het vertrouwen dat in hem gesteld wordt. Hij hoopt dit vertrouwen niet te beschamen: “graag zal ik mij beijveren mijn taak op nauwgezette wijze te verrichten, waarbij het belang der gemeente steeds voor oogen zal staan”. Hij heeft inmiddels ontslag ingediend in Veghel en hoopt dat dat per 1 maart gaat lukken, rekening houdend met de beschikbaarheid van een opvolger. Uiteindelijk vindt de benoeming per 16 maart 1942 plaats, waarvoor hij op 10 maart de ‘vereischte eeden’ heeft afgelegd. Van der Top wordt tegelijkertijd benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand, tot lid van het Burgerlijk Armbestuur, tot lid van de commissie tot wering van schoolverzuim, en als ambtenaar belast met de vergelijking en waarmerking der persoonskaarten van elders geborenen.
In de periode 1944 -1946 speelt hij, zoals we in eerdere verhalen op Maasburen over Sengers hebben gezien, een belangrijke rol als waarnemend burgemeester, waar we ook later nog uitvoerig op terugkomen. Hij was ook anderszins actief. Zo schrijft hij in 1943 een bijdrage in Hartmans Tijdschrift over ‘de zoogenaamde contraboekhouding ter gemeentesecretarie, als middel van controle op de administratie van den gemeente-ontvanger’ (Mededeling in de Telegraaf van 15-05-1943).
Op 6 december1944 verschijnt er in De Gelderlander het volgende bericht van zijn hand:
PROVINCIENIEUWS
HEEREN AMBTENAREN VAN DEN BURGERLIJKEN STAND IN ZUID-GELDERLAND EN OOST-BRABANT.
Weldra moeten de registers van den burgerlijken stand voor 1945 in gebruik worden genomen. De drukkerijen van de bekende uitgevers voor de gemeente-administratie zijn nog niet te bereiken. In de meeste gemeenten zullen de registers dan ook nog niet zijn ontvangen. Voorts rijst de vraag, of hun inrichtingen wel bedrijfsklaar zullen zijn. Derhalve stel ik Collega's voor om voor een aantal gemeenten gezamenlijk opdracht te geven deze registers te doen drukken; alleen de gemeentenaam en enkele andere wisselende gegevens behoeven dan uit het zetsel te worden gelicht. Mocht mijn voorstel in een voldoend aantal gemeenten instemming vinden, dan ontvangen gegadigden een opdrachtformulier, waarin nadere gegevens worden gevraagd. Aan de kwaliteit van het papier (houdbaarheid) zal bijzondere aandacht worden geschonken. Omtrent een en ander kan dan overleg worden gepleegd met een nader te kiezen drukker. Ten einde een zoo groot mogelijk aantal gemeenten te bereiken, maak ik gebruik van de pers. Antwoord aan onderstaand adres wacht ik in voor 7 December a.s., onder opgave van een geschikte drukkerij, voor zoover in eigen gemeente aanwezig. Ook voor het drukken van andere formulieren kan samenwerking tot kosten en tijdbesparing leiden; hierover zal nader gecorrespondeerd worden met hen, die mij antwoord op dezen oproep inzenden. Mook, 29 November 1944. H. VAN DER TOP, Gemeentesecretaris Tijdelijke secretarie: Stationsstraat te Mook.
Op 28 december 1944 haalt hij De Gelderlander met een bericht dat hij is gestart met contactblaadje getiteld ‘Flitsen uit de gemeente-administratie’.
Van der Top deed dat naast de werkzaamheden als gemeentesecretaris in de gemeente Mook en Middelaar.
Vertrek uit Mook en Middelaar en verdere carrière
Op 15 april 1947 verzoekt Van der Top om eervol ontslag per 1 mei 1947 en dat ontslag wordt hem door de gemeenteraad op 23 april 1947 op de meest eervolle wijze verleend. Burgemeester Bèr de Mulder spreekt hem uitvoerig toe. Daar komen we later op terug. Van der Top gaat aansluitend naar de gemeente Borne, waar hij gemeentesecretaris wordt. In 1954 behaalt hij zijn kandidaatsexamen rechten en in 1960 zijn doctoraal rechten aan de Katholieke Universiteit. Hij blijft in Borne tot 1966. Van daaruit aanvaardt hij een benoeming voor dezelfde functie in de gemeente Alphen aan de Rijn. In 1979 wordt hij secretaris in de fusiegemeente Bernisse, waar hij tot zijn pensioen blijft. De benoeming in Alphen aan de Rijn ging overigens niet geruisloos en haalde vrijwel alle dagbladen. Ze leidde tot een breuk tussen de CHU en de ARP, zoals uit onderstaand bericht uit het Algemeen Handelsblad van 16-10-1965 blijkt.
NA BENOEMING GEMEENTESECRETARIS (KVP)
CHU in Alphen breekt met de ARP
Na de benoeming van mr. H. van der Top te Borne tot gemeentesecretaris van Alphen aan den Rijn heeft zich aldaar een politieke rel ontketend, die is geculmineerd in het besluit van de Christelijk-Historische raadsfractie om te breken met de raadsfractie van de AR, waarin begrepen is de enige kandidaat van de SGP. Hiermee is een einde gekomen aan een ruim twintigjarige hechte samenwerking tussen deze protestants-christelijke fracties. De CHU grondt haar besluit op het standpunt dat niet kan samenwerken met een partner die haar vertrouwen heeft beschaamd. Het college van b. en w. van Alphen aan den Rijn had destijds twee kandidaten voor de functie van gemeentesecretaris aan de raad voorgedragen. Het waren de heren J. Constandse (CHU) uit Alphen aan den Rijn en mr. G. Feenstra (AR). Als derde kandidaat kwam uit de lijst van aanbeveling tijdens de benoemingsbijeenkomst van de raad in discussie mr. H. van der Top, gemeentesecretaris te Borne, die rooms-katholiek is. De CHU was geporteerd voor de benoeming van de heer Constandse, de ARP voor die van mr. Feenstra, de KVP meende, dat mr. Van der Top de beste kandidaat voor secretaris was. Zij ondervond hierbij de steun van de Partij van de Arbeid. Bij de stemmingen bleek weldra dat de zinnen sterk afwijkend en verdeeld waren. Bij de tweede vrije stemming viel mr. Feenstra als kandidaat af. Toen had de CH verwacht, dat de AR haar kandidatuur-Constandse zou steunen. Dit bleek echter een ijdele hoop, want bij de derde stemming staakten de stemmen, doordat — naar aangenomen wordt — het SG-raadslid blanco had gestemd. Een loting heeft ten slotte beslist in het voordeel van de katholieke kandidaat. Dit gebeuren heeft de CH-fractie dermate teleurgesteld en gegriefd, dat zij zich genoopt heeft gezien het tot een openlijke breuk met haar zusterpartij te Alphen aan den Rijn te moeiten laten komen.
Mr Hendrik van der Top is op 11 augustus 1993 op 78-jarige leeftijd overleden. Het gemeentebestuur van Mook en Middelaar schenkt aan zijn overlijden aandacht in Ter Sprake van 24 augustus 1993.
De heer Van der Top werd in de gemeente Mook en Middelaar tijdens de moeilijke oorlogsjaren en ook daarna met grote problemen geconfronteerd, zoals de voedselvoorziening en evacuatie van de ingezetenen en de wederopbouw (vrijwel alle bebouwing in Middelaar en Plasmolen was verwoest en ook in Mook was veel bebouwing verloren gegaan). De heer Van der Top heeft zich enorm ingezet voor de zo zwaar getroffen bevolking. Bovendien werd onder zijn leiding in een tijdelijk onderkomen - het in 1939 gebouwde gemeentehuis was eveneens aan het oorlogsgeweld ten onder gegaan - de gemeentelijke administratie met voortvarendheid opnieuw opgezet. Het gemeentebestuur is de heer Van der Top veel dank verschuldigd.
De volgende keer meer over Sengers en Van der Top.
Zie voor eerdere berichten over Sengers:
1 - https://maasburen.nl/berichten/hoe-zit-het-nu-eigenlijk-met-burgemeester-sengers
2 - https://maasburen.nl/berichten/nog-meer-over-burgemeester-sengers
3 - https://maasburen.nl/berichten/burgemeester-sengers-en-de-inkwartieringsgelden
4 - https://maasburen.nl/berichten/sengers-als-rentmeester-houtverkoper-en-verzekeringsagent
5 - https://maasburen.nl/berichten/terugkeer-van-de-gestaakte-burgemeester-sengers-liever-niet
P.S. Reacties zijn welkom
Bronnen:
Regionaal Archief Nijmegen, gemeentearchief Mook en Middelaar
Delpher.nl.
