De situatie op het schip
We hebben een afspraak met Natalyia Honig, de locatiemanager van het Rode Kruis, op het schip in Mook waar de Oekraïense vluchtelingen zijn gehuisvest. Als we er om half elf zijn is het heel rustig op de kade. Enkele mensen staan bij elkaar te praten. We krijgen van de portier een bezoekerspas en als we op het schip zijn valt ons op dat er maar een paar mensen aanwezig zijn. Al snel wordt duidelijk wat daar de reden van is.
Het schip biedt een thuis aan een mix van mensen uit Oekraïne. Hier vinden gezinnen, stelletjes, alleenreizenden en mensen van alle leeftijden een veilige haven. De situatie in Oekraïne is voorlopig gevaarlijk en het is onduidelijk hoe lang deze groep mensen in Nederland zal blijven. Daarom is door de Europese Unie een Richtlijn Tijdelijke Bescherming opgezet, waarmee de ontheemden uit Oekraïne ook in Nederland recht hebben op een woonplek, opvang en medische zorg.
Vanaf september 2023 zijn er in totaal 11 bewoners om verschillende redenen vertrokken naar een andere locatie of zelfs naar een ander Europees land vanwege de aanwezigheid van vrienden of familie. En een 25-jarige jongeman is, na te zijn hersteld van zijn verwondingen, weer teruggegaan naar het front in Oekraïne. Het merendeel van de mensen geeft aan nog steeds terug te willen keren naar Oekraïne zodra de situatie dit toe laat.
Bezigheden
Het schip is op dit moment weer vol; er wonen nu 100 mensen. Zeven jongeren studeren in Nijmegen aan het Pontem College, waar ze niet alleen vakken volgen maar ook intensief Nederlands leren. Ook zijn er twee zwangere vrouwen aan boord, terwijl drie bewoners de pensioengerechtigde leeftijd bereikt hebben. De rest van de gemeenschap heeft werk gevonden in de regio, dankzij de steun van lokale en regionale bedrijven. De gemeente krijgt via uitzendbureaus de vacatures van bedrijven in de buurt binnen en speelt die door naar het Rode Kruis Team. Daar liggen de mappen met vacatures. Werkzoekenden moeten zelf een cv schrijven. Dat valt natuurlijk niet mee, want het Nederlands wordt nog niet goed beheerst en dus is Engels vaak de verbindende taal. Google Translate kan hier natuurlijk ook een handje bij helpen. En als mensen moeilijk aan werk kunnen komen worden ze geholpen door het sociale uitzendbureau ‘UWV Werkbedrijf Nijmegen’ dat samenwerkt met de gemeente. Daarbij komt ook nog dat opgepast moet worden voor schimmige uitzendbureaus die dankbaar misbruik maken van de situatie van vluchtelingen uit Oekraïne. Wanneer misbruik voorkomt, zijn er instanties die individuen kunnen ondersteunen. De organisatie ‘’Fairwork’’ is hier een voorbeeld van.
Geldkwesties
Er is een tijdelijke wet in de maak waarin wordt gezegd dat Oekraïense vluchtelingen die in Nederland werk hebben een eigen bijdrage aan de opvangkosten zouden moeten betalen. Op het moment dat de bewoners een baan hebben zou hun leefgeld komen te vervallen. maar kost en inwoning blijft natuurlijk voor hen betaald. Op andere plekken krijgen bewoners meer leefgeld maar moeten dan wel zelf zorgen voor het eten.
De maaltijden op het schip in Mook worden verzorgd door een cateraar die er voor zorgt dat de maaltijden dagelijks gevarieerd van samenstelling is.
Het is mogelijk dat mensen vanwege medische of psychologische problemen graag gebruik willen maken van zorg in Nederland. Daarvoor is een landelijke regeling opgezet, de zogenaamde Regeling Medische zorg Oekraïense Ontheemden (RMO). Het Rode Kruis op het schip heeft een luisterend oor voor de mensen met psychische problemen. Ook medewerkers van het gemeentelijke ‘Sociaal Team’ kunnen worden ingezet. In voorkomende gevallen wordt hulp ingeschakeld, zoals een huisarts, die weer doorverwijst naar een andere hulpverlenende instantie. Ontheemden uit Oekraïne krijgen altijd medisch noodzakelijke zorg uit het basispakket. Alle bewoners hebben via een app een online-huisarts. Bewoners kunnen zich inschrijven bij deze digitale huisartsenzorg (Arene) en via deze organisatie een consult aanvragen. Voor een persoonlijk onderzoek schakelt Arene een lokale huisarts in.
Tot slot
De rust die wij bemerkten toen wij aankwamen weerspiegelt zich ook in de verhouding tussen de bewoners van de schip en de inwoners van Mook die goed is te noemen. Er zijn vrijwilligers die bijvoorbeeld taallessen Nederlands en Engels geven en wandelingen organiseren. Zij zorgt voor de infrastructuur (de schip met alles wat er toe behoort), de leenfietsen, de betaling van de medewerkers en het leefgeld van de bewoners .
(wordt vervolgd)
Cas Knook
Piet Roberts
