“Ik mis het spontane contact enorm”
Vlak voor kerstmis blikt burgemeester Willem Gradisen met buurtverbinders Loes Meijer en Piet Roberts terug op het legendarische jaar 2020.
Is dit nou echt, of word ik zo wakker uit een bizarre droom?
‘In het voorjaar overheerste bij mij vaak het gevoel van onwerkelijkheid. Waar zijn we in vredesnaam in terecht gekomen?” begint de burgemeester. “Maar tegelijkertijd komt snel de harde realiteit binnen. Zoals meteen al in maart de plotselinge en hevige uitbraak van besmettingen bij bewoners en personeel in het fonkelnieuwe Mookerhof. En dat terwijl ze nog nauwelijks op stoom waren. Een zeer ongelukkige samenloop. De negatieve (landelijke) kritiek hakte er dan ook echt zwaar in bij het personeel. En de gedwongen evacuatie van de bewoners naar Groesbeek was natuurlijk heel heftig voor de bewoners, hun verwanten en de zorgmedewedewerkers! Ik heb regelmatig contact met de manager gehouden.”
Wat raakte je persoonlijk het meeste?
“Het ergste vond ik dat ik niet tegemoet kon komen aan de vraag vanuit de samenleving om bij de uitvaart massaal eer te betonen aan twee bekende en gewaardeerde overledenen. Men wilde met elkaar aan de straat gaan staan voor de rouwstoet. Ook al deden ze dat elders in de regio wel, het was écht verboden tijdens die eerste lockdown. Ik heb nog daarover gebeld met collega burgemeesters, maar elders is dat zonder toestemming gedaan. Ik heb gelukkig goed contact kunnen onderhouden met de familie en zij respecteerden de regelgeving. Ik ben er ook trots op dat de inwoners en verenigingen zich eraan hebben gehouden. Op de dagen van de uitvaart zelf hebben we bij het gemeentehuis, vanwege de verdiensten van hen als raadslid en wethouder, de vlag half stok gehesen. Veel inwoners hebben dat thuis met hun verenigingsvlag gedaan. Maar ik vond het heel pijnlijk dat er geen afscheid kon worden genomen van veel overledenen zoals zij dat “verdiend” zouden hebben.
Ook kwam ik deze zomer hier in Mook in contact met een vrouw van in de veertig die maanden na haar covidbesmetting nog zeer veel last had van de gevolgen. Wat is het toch een grillige ziekte! Ik realiseerde me hoe langdurig en zwaar de revalidatie kan zijn en hoe dat er in hakt, ook bij jongere mensen.
Ja, en privé ervaar ik natuurlijk ook gemis, vooral aan het fysieke contact. Ik ben namelijk in juli voor het eerst opa geworden. Maar dat werd raamvisite in plaats van kraamvisite. En nog steeds knuffel ik niet als we - op veilige afstand- op visite gaan bij mijn zoon en zijn vrouw.”
Wat veranderde in jouw rol als burgemeester?
“Als burgervader zit je veel minder dicht op gebeurtenissen en mensen. Het is even allemaal voorbij: zeer beperkt een praatje kunnen maken met mensen, geen carnaval, niet op bezoek bij een 60 jarig huwelijk. Alle wensen gaan digitaal en bloemen worden bezorgd. Dat vind ik een enorm gemis! Ik leef als burgemeester van die contacten, van onverwacht ergens binnen kunnen vallen of van een kop koffie met appeltaart in de horeca na een wandeling met mijn vrouw. Hoewel dat voor mijn gewicht wel weer gezonder is.
Ik mis het spontane contact enorm. Maar ik realiseer me dat ik een voorbeeldfunctie vervul, dus ik kan en wil me geen enkele overtreding van de coronamaatregelen permitteren.
Ik probeerde en probeer de moed er in te houden op sociale media. Ik heb brieven aan kinderen en aan de bevolking geschreven. En ik deelde filmpjes van belangrijke gebeurtenissen”
Vroeg het veel aanpassingen in het werk van de gemeente?
“Jazeker. Ook hier geldt dat we een voorbeeldfunctie hebben. Ambtenaren werken in principe thuis, behalve de mensen van balie en de postkamer. Die draaien in twee ploegen zodat we altijd achtervang hebben. Het blijkt overigens dat met thuiswerken de productie zeker zo hoog is.
Alle vergaderingen van de gemeenteraad, de raadscommissie en het college verlopen na wat aanloopproblemen ook digitaal. In maart hadden we de laatste fysieke raadsvergadering in onze raadzaal en we hebben nu afgesproken om tot en met maart 2021 digitaal te vergaderen. Alleen in september hebben we een keer fysiek kunnen vergaderen in de raadzaal van Groesbeek.
Je mist digitaal wel de dynamiek van de discussie en de mimiek van de mensen. Op deze manier vergaderen is veel intensiever en vermoeiender. Maar onze raadsleden gaan er prima mee om, daar ben ik trots op. Alleen de naturalisatieceremonies van nieuwe Nederlanders doe ik wel zeer kleinschalig fysiek hier in de raadzaal.
Al met al levert het ons lessen voor de toekomst na corona. Er kan veel meer thuis gewerkt worden. Vergaderingen en presentaties kunnen soms net zo goed digitaal. Ook kunnen we meer rekening houden met duurzaamheid, reizen beperken, en de lokale economie stimuleren.
Maar regelmatig fysiek bij elkaar komen blijft natuurlijk onmisbaar. Heel lastig vind ik nu hoe je samenspraak met bewoners organiseert. Bijvoorbeeld bij klachten van mensen over overlast zoals bij Peutz of in het verleden bij Coatinc. Je wilt dan graag gewoon rond de tafel om elkaar beter te begrijpen en als gemeente, bedrijf en omwonenden meer tot elkaar te komen. Als gevoel en emotie een rol spelen is dat echt nodig. “
Wat botst is de rol van burgervader en de rol van handhaver.
“Als burgemeester ben je ook verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid. Door de coronamaatregelen ligt daar in deze periode meer nadruk op dan anders. Ik moet afstemmen over de interpretatie van landelijke maatregelen met de andere burgemeesters in de Veiligheidsregio Limburg Noord. En soms is er contact met de burgemeesters in de regio Gelderland Zuid over zaken waar verschillend in werd gehandeld. Kermis was bijvoorbeeld zo’n onderwerp waar gemeenten verschillend mee omgingen. Wij kregen positief advies van de politie, de GGD en de brandweer. Maar in gemeenten waar bijvoorbeeld veel cafés in de buurt van de kermis zijn werd het risico, begrijpelijk, anders ingeschat.
De handhaving van de veiligheid kost me veel tijd, terwijl je in de rol van burgervader juist weer beperkter bezig bent dan in normale tijden. Van mij mag dat snel weer veranderen!”
Hebben we al zicht op het verloop en gevolgen van de pandemie in Mook en Middelaar?
“De hoeveelheid besmettingen hier wisselt. Momenteel heeft onze regio Noord-Limburg landelijk gezien de meeste besmettingen. Maar daarbinnen zit onze gemeente dan weer aan de lage kant. Van onze kernen heeft Middelaar relatief de minste geregistreerde besmettingen.”
Met de werkloosheid en de uitkeringen valt het nu wel mee. Dat is enigszins opmerkelijk, maar dit is hetzelfde als het landelijke beeld. Mensen zijn creatief. Gaan andere dingen doen, worden bijvoorbeeld bezorger. Toch zijn er wel degelijk bijv. horecaondernemers die het water aan de lippen staat. Ze spreken hun gespaarde pensioengelden aan. Maar er lijkt nog weinig vast personeel ontslagen te worden. Ik probeer regelmatig even langs te gaan of in deze periode van lockdown te bellen met ondernemers. Het verbaast me hoe optimistisch ze vaak zijn. Het zijn doorgaans veerkrachtige en creatieve mensen. Maar hoeveel financiële en emotionele schade er op de lange duur door de hele pandemie is aangericht, kunnen we natuurlijk nu nog niet overzien.
Uit signalen via het gemeentelijke sociaal team en de KBO krijgen we wel het idee dat de eenzaamheid toegenomen is. Illustratief vond ik een bijeenkomst van ouderen in het Môks Café afgelopen zomer toen dat weer even mocht. De mensen waren zó uitgelaten en blij, ze liepen van tafeltje naar tafeltje. Ze hadden het echte contact zo gemist. Mij werd toen heel duidelijk: er wordt te weinig koffie gedronken! “
Wat baart je de meeste zorgen?
“ Ik zie een toenemende Corona-moeheid. De solidariteit die mensen op moeten brengen is soms een beetje op. Er wordt ook veel verwacht van bijvoorbeeld jongeren die zelf weinig last van het virus hebben. Ik ben dan ook heel blij dat het jongerenwerk in de kerstvakantie online iets voor hen organiseert. En met oudjaarsavond kunnen jongeren zich bij Join us, een landelijk initiatief, aanmelden voor een online evenement. Zij organiseren van alles voor jongeren.
En waar ben je trots op?
“De aanpassingsbereidheid van veel inwoners, de gemeenteraad en de ambtenaren. De vindingrijke inwonersinitiatieven. Zoals activiteiten van het LOP, het Beweegcollectief, de Koppel, hulp voor inwoners en ondernemers via Maasburen en de Dorpen Pubquiz, de kleine initiatieven als die berenactie dit voorjaar en de pietengluuractie. Er is hier nog wel echt een gemeenschapsgevoel, mensen weten elkaar te vinden. “
Hoe kijk je aan tegen de aankomende jaarwisseling?
“Ondanks het vuurwerkverbod kunnen we niet bij elke klap in actie komen, daar ontbreekt overal de menskracht voor. Wel zijn er regionale teams actief om grote voorraden vuurwerk op te sporen. Op 31 december is er overdag nog een controleteam actief. Op de avond zelf is de openbare orde leidend. Dan treden we op bij urgentie en excessen. Wat me vorig jaar behoorlijk stak was het buitensporige gedrag van jongeren in het winkelcentrum van Molenhoek. Het was in feite een poging tot brandstichting en jongeren bekogelden daarna agenten met vuurwerk. Dat hoop ik echt niet meer mee te maken!”
Wat wens je Mook en Middelaar toe in 2021?
“Het wordt het jaar van de hoop. Ik zie uit naar de vaccins. Petje af voor de wetenschap die dat mogelijk heeft gemaakt. Ik hoop in de tweede helft van 2021 alle 60 jarige bruidsparen te bezoeken, weer naar voetbalwedstrijden te gaan, de elfde van de elfde weer te kunnen vieren, na een wandelingetje gewoon weer ergens neer te kunnen strijken voor een hapje en drankje en weer muziek te kunnen maken met anderen.
Net als iedereen eigenlijk: We willen onze vrijheid terug. Er is veel om naar toe te leven!”