Het ravijn een goudmijn?
Het zogeheten financieel ravijnjaar voor gemeenten komt in zicht. Vanaf 2026 wordt er door het Rijk flink gekort op het gemeentefonds. Het Rijk stort jaarlijks minder geld met de intentie gemeenten onafhankelijker te maken van schommelingen in de rijksbegroting. Gemeenten maken zich op voor een avontuurlijke tocht doorheen bezuinigingen en moeilijke keuzes die de gemeentebegroting sluitend moeten houden.
Into the wild
Nu ben ik als dichter en beroepschaoot geen econoom, niet handig met cijfers, absoluut geen rekenwonder, snap ik geen sikkepit van bedrijfsvoering of begroten en raak ik het spoor bijster bij x en y assen , activa en passiva en allerhande curves. Noem het een afwijking, ik heb ermee leren leven. Want waar problemen zitten volgens berekeningen en statistieken,zie ik vaak oplossingen en kansen en verborgen dromen. Of in ieder geval, vooruit dan,een interessante metafoor. Zo verbeeld ik me het ravijnjaar 2026 als een vruchtbare biotoop en uniek ecologisch proces dat mogelijkheden en adaptieve vermogens van de gemeente in bloei zet. Je moet wat toch, om de moed er in te houden?
Een financieel ravijnjaar biedt in mijn dichterlijke optiek de uitgelezen kans om als gemeente op survival te gaan dwars door de prachtige natuur van ambities, dromen, idealen en visie. Wie het landschap van een ravijn bekijkt, komt er namelijk achter dat het in de diepte uitermate vruchtbaar is. Neem wel een regenjas en helm mee. Doe voorzichtig. Maar vergeet ook niet te genieten. De wildernis vraagt om bewust te worden van wat er werkelijk toe doet en wanneer teamwork nodig is en hoe je bruggen aanlegt, touwen spant, paadjes vindt, abseilt en klimt. Expeditie Robinson maar dan in de raadszaal.
Flow en creativiteit
Ravijnen zijn er in veel soorten en maten. Welk ravijn bevindt zich in Mook en Middelaar? We kunnen ravijnen vinden met heel verschillende kenmerken. Er zijn er met hoge verticale wanden en zachtere hellingen. Ook de stroming of waterstroom die door het ravijn loopt kan verschillen. Er zijn droge ravijnen, waar weinig of geen water aanwezig is, en andere die een constante stroom hebben of zelfs watervallen en poelen. Mook en Middelaar lijkt me een ravijn met stromend water en zachte hellingen. Letterlijk (ik kijk naar de Maas en nabijgelegen St Jansberg) maar ook figuurlijk. De vraag is : hoe staat onze flow ervoor? Is deze klein of groot en is die wel of niet in staat om het landschap vruchtbaar te maken? Hoe verhouden onze ideeën en creativiteit, dromen en idealen zich tot het politieke landschap? Stroomt het of is het (nog) te droog? Ravijnen spelen een fundamentele rol in natuurlijke ecosystemen omdat ze fungeren als natuurlijke afvoerkanalen, waardoor de filtratie en aanvulling van ondergrondse watervoerende lagen mogelijk is.
De metafoor van het ravijn biedt gemeenten dus de kans om te kijken naar wat er zou gebeuren als je het ravijn niet vreest maar in plaats daarvan kijkt naar de mogelijkheden voor het financieel vormgeven van de ideale gemeente. Hoe creëer je de perfecte situatie waarin zowel bovengronds en ondergronds een landschap van mogelijkheden en creatie zijn weg vindt langs de verticale wanden van sluitende businesscases, accres en rendementsdenken? Het ravijn, kortom, is een metafoor die van de gemeentebegroting een vruchtbare biotoop kan maken, waar ambitie stroomt in plaats van doemdenken, overvloed in plaats van versobering en waar verbinding met omliggende gemeenten centraal staat. Om een waardig ravijn in Noord Limburg te kunnen zijn, een corridor van zandgrond naar rivierlandschap zou je concreet en geheel in de lijn van een natuurlijk ravijn de volgende vraag kunnen stellen:
ambitie, visie, verbindingskracht en speciale talenten
Is de inkomensdelving van circa 1 miljoen euro per jaar dienstbaar aan de gemeentelijke ambitie en dromen van Mook en Middelaar? Minder geld op de rekening wil niet zeggen dat de gemeentevisie in het geding is. Sterker nog, minder is meer. Minder middelen stelt een gemeente in staat om prioriteiten te stellen en visie.Een poging om de stip op de horizon kraakhelder in beeld te krijgen ook al wordt het zicht belemmerd door rotswanden. Vanzelfsprekend kunnen prioriteiten variëren van het hoognodige om de kop boven water te houden of…. je werkt als gemeente plaatselijke en regionale ambities uit. Kun je wonen in een ravijn? Kun je er op vakantie? Is het geschikt voor een wandeling? Kun je werken in het ravijn? Juist door na te denken over waar we specifiek ons geld aan willen besteden, kan een ravijn beschermd gebied worden. Een ecosysteem om te koesteren en dat verbondenheid uitstraalt naar inwoners en omgeving.
Gemeenten worden door middel van het zogeheten ravijnjaar als het ware gedwongen om de corridorfunctie van een natuurlijk ravijn te kopiëren. Zeker Mook en Middelaar, in het groen gelegen, omringd door natuurlijke rijkdom en overvloed, kan een belangrijke voorbeeldfunctie vervullen in hoe om te gaan met enerzijds minder inkomsten, anderzijds meer verplichte aandacht voor natuur.
Want,...wat voor een gemeente willen we zijn? Zoals een echt ravijn dienstbaar is aan de omliggende gebieden door diens functie als corridor, kan een financieel ravijn een vruchtbare verbinding tot stand brengen tussen uitgaven in het sociaal domein, ruimtelijk domein en bedrijfsvoering en daarmee sociale, natuurlijke en culturele diversiteit bevorderen. Niet het kaaschaafprincipe, maar het wokprincipe. Je hoeft niet te bezuinigen op alle domeinen waar je die domeinen ook gewoon kan verbinden aan een helder doel of de droom die we als gemeente waar willen maken.Het ravijn van Mook en Middelaar is potentieel een sterk fundament dat ecologie, natuur, duurzaamheid en milieu integreert in zowel het sociaal als het ruimtelijk domein en de bedrijfsvoering. Met minder geld meer mensen helpen aan een gezonde leefstijl, goede zorg, duurzaam ontwikkelde woningen, kunst, cultuur en onderwijs kan alleen wanneer een ravijn niet wordt bezien als iets naars en gevaarlijks maar als een avontuur waarbij creativiteit, teamspirit en inventiviteit centraal staan.
De juiste uitrusting en de juiste routekeuze in daarbij net als in een echt ravijn van groot belang voor gemeenteraad, college, ambtenarij en commissies. Elkaar accepteren als team en als team op elkaar letten zonder elkaar in de weg te lopen, vereist een heldere ambitie die het team verbindt in deze aflevering van Expeditie Kiste Trui. Teamspirit, plezier, verbeeldingskracht en verbondenheid kunnen een gemeente door het ravijnjaar loodsen . Wat dat betreft komt de duurzaamheidsvisie die najaar 2024 gereed moet zijn, als geroepen. Deze is als het ware een gids of routekaart. Wanneer namelijk natuur het uitgangspunt is, kan het avontuur beginnen. Is de natuur niet het uitgangspunt van onze omgang met het ravijn, goed kans dat we dan een rotsblok of val te verduren krijgen die onze aanwezigheid in deze unieke ravijnbiotoop verbrijzelt waardoor we onder curatele komen te staan.
Ecosociale hotspot
Concluderend, waar een ravijn verantwoord ecotoerisme aantrekt, kan een groene gemeente als Mook en Middelaar dat ook. Wanneer we vol inzetten op ons ravijn als eco-hotspot levert dat de gemeentekas veel extra natuur op en ook geld. Ga maar na: Verhoog de toerismebelasting en zorg gelijktijdig voor meer toerisme. Doe dat niet ten koste van de natuur maar ten bate van de natuur. Leg dat vast in de kaderbrief en omgevingsvisie. Zorg in samenspraak met ondernemers voor meer al dan niet flexibele maar duurzaam ontwikkelde en natiurinclusieve overnachtingsmogelijkheden.(tiny houses, yurds, glamping, natuurcamping), zorg voor vochtabsorberende parkeerplaatsen en groene terrassen. Verhoog de precario belasting en parkeerbelasting. Belast diesel en benzine, houtkachels en uitstoot door bedrijven. Zet in op emissieloze zones. Zet in op lokaal opgewekte energie die nul op de meter genereert bij inwoners die vanwege lage inkomens gebruik maken van het sociaal domein, zet in op lokaal vers voedsel mogelijk gemaakt door lokale boeren en inwoners die daarbij sociale werkplaatsen en re-integratieprogramma's bieden en zorg dat dit voedsel met name bij de laagste inkomens terecht komt. Bouw een biobased en ecologisch Natuurmuseum in Plasmolen of Middelaar ism Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten en zorg daardoor voor meer ecotoerisme en educatie over lokale en regionale natuur. Kijk hiervoor de kunst af bij de Natuurmusuem de Bastei in Nijmegen of het Museonder in Otterlo en faciliteer en stimuleer eco-horeca en agroforestry, buurderijen en zorg dat jongeren en ouderen een eigen stek hebben in onze natuur. Geen hangplek maar een doeplek waarbij de openbare ruimte door inwoners zelf onderhouden wordt. Ga met Leisurelands in gesprek over een andere invulling van de Siep / Mookerplas en denk daarbij aan de totstandkoming van de Mookse Waard, een wetland natuurgebied zoals de Millingerwaard die jaarlijks veel natuurtoerisme trekt en de omgeving beschermt tegen wateroverlast.
Bouw, kortom, een heerlijk ravijn. Laat domeinen van de gemeentebegroting samengaan op het thema van natuur en duurzaamheid. Maak daarvoor gebruik van deelsubsisidies vanuit de EU en het Rijk. Wie vol gaat voor eco, ziet overvloed en weelde op alle domeinen van de begroting tegemoet. Mook en Middelaar is potentieel de eerste gemeente die omdenkt. Ruim 1 miljoen euro minder op de begroting gebruiken om een ecologische hotspot te worden die op termijn ook de laagste inkomens laat delen in de rijkdom van wat zich de een van de groenste gemeenten mag noemen, ja dat zou Kiste Trui leuk vinden. Ze heeft de schop al in de hand.
Wat is een ravijn? (Bron: https://www.komoot.com/nl-nl/topic/17/Kloven-en-ravijnen :.....)
Een ravijn is een geografische formatie die wordt gekenmerkt door zijn steile uiterlijk en de aanwezigheid van verticale rotswanden. Deze term verwijst gewoonlijk naar een smalle, diepe vallei die gedurende miljoenen jaren door de werking van water is uitgesleten.
Ravijnen zijn het resultaat van erosie veroorzaakt door rivieren en beken die er doorheen stromen Deze waterlopen verslijten en verwijderen materiaal van de grond en de rotsen terwijl ze voortschrijden, waardoor ze een steeds dieper kanaal vormen.
Bovendien zijn ravijnen habitats die rijk zijn aan biodiversiteit. De verschillende bodemlagen, variaties in temperatuur en vochtigheid, evenals de beschikbaarheid van water, maken de groei van een grote verscheidenheid aan planten mogelijk en de aanwezigheid van talrijke diersoorten.
Sommige ravijnen kunnen erg smal zijn, met verticale wanden waar mensen nauwelijks doorheen kunnen, terwijl andere juist breder en toegankelijker kunnen zijn. Op dezelfde manier kunnen de ravijnen watervallen, poelen en rotsformaties van grote natuurlijke schoonheid bieden.
Ravijnen zijn geologische formaties die worden gekenmerkt door hun smalheid, diepte en de aanwezigheid van waterstromingen. Van boven lijkt het een vreedzaam tafereel, maar beneden baant het water zich met veel geweld een weg door de kloof. Dit eeuwenlange proces heeft de kloof diep in de rotsen uitgesleten. Zouden de ontdekkers van deze magische plek net zo betoverd zijn geweest door de schoonheid? En of je nu alleen van plan bent om van boven de kloof in te turen, of ook echt de rivierbedding op de bodem van het ravijn wilt verkennen, een unieke ervaring is bijna gegarandeerd.
Kloven en ravijnen zijn geweldige plekken voor kinderen. In veel gevallen zullen er goed bevestigde trappen en wandelpassages zijn.Wees voorbereid op koelere temperaturen als je een kloof of ravijn bezoekt. De zonnestralen bereiken niet altijd de bodem van het ravijn en daarom is de luchttemperatuur aanzienlijk koeler, zoveel koeler dat er in de zomers soms zelfs ijs op de rotswanden gezien kan worden. Vaak is dit het resultaat van de vele watervallen die het ravijn in storten. Pas op dat je spullen niet nat worden door de waterdamp. Warme kleren zijn daarom een must en het is slim om een regenjas mee te brengen.
