Afgelopen week is er in de gemeenteraad uitvoerig gesproken over het door het college uitgewerkte plan van omgekeerd inzamelen van afval – in moderne spraak: grondstoffen. Voorafgaand aan de beraadslaging werd ingesproken door Lars Jacobs – vanwege de corona las de griffier de inspraak voor. Tevens diende hij namens meer dan 1.200 ondertekenaars een petitie in om het huidige systeem van afvalinzameling te handhaven en nu niet zonder goede inspraak van de bevolking voor het nieuwe systeem te kiezen. Het nieuwe systeem zou een aantal verandering teweegbrengen. GFT zou voortaan gratis (nu €0,11 per kilo) opgehaald worden. Plastic e.d. zou in de grijze container worden ingezameld (nu in een doorzichtige plastic zak). Die grijze container zou vrijkomen omdat het restafval door de inwoners zelf naar een ondergrondse container gebracht moet worden. Die ondergrondse containers zouden 24/7 te gebruiken zijn en kunnen met een pas worden geopend. Afrekening gebeurt per inworp. Gedacht wordt aan €1,00 per inworp. Verspreid over de dorpen zouden circa 15 ondergrondse containers komen. Papier en karton kunnen maandelijks aan de straat worden gezet.
Luiers en incontinentiemateriaal zou ingeleverd kunnen worden in speciaal te plaatsen containers bij KION en de zorgcentra. Dat was het voorstel.
Mede onder invloed van de ontstane onrust, zich onder andere uitend in de petitie, heeft de gemeenteraad langdurig over het plan gesproken. Uiteindelijk heeft een meerderheid (CDA, ½ GroenLinks, PvdA, VVD) besloten de behandeling van het voorstel uit te stellen tot de volgende vergadering en het college verzocht alternatieven op tafel te leggen. DGP en ½ GroenLinks waren tegen dit voorstel en wilden goedkeuring geven aan het voorliggende plan om omgekeerd inzamelen per 1 januari 2022 in te voeren.
Dat er nagedacht wordt over een andere manier van afvalinzameling komt mede doordat het contract met Van Kaathoven afliep en in 2019 de DAR als nieuwe verzamelaar is uitgekozen. Van Kaathoven had de mogelijkheid de containers te wegen en op die manier de inwoners per kilo te laten betalen. De DAR kent die mogelijkheid niet. Als overgang heeft de DAR er toen voor gekozen om in 2021 Van Kaathoven nog in te schakelen. In 2021 zou dan een plan ontwikkeld worden om per 1 januari 2022 omgekeerd inzamelen in te voeren. En precies dat plan lag dus in de raadsvergadering voor.
Wat zijn nu de mogelijkheden van de DAR als het om inzameling gaat? Om daar een beeld van te krijgen kunnen we kijken naar de gemeenten waar de DAR werkzaam is. Nijmegen laten we hierbij buiten beschouwing, omdat daar niet met containers gewerkt wordt. Over blijven dan Heumen, Druten, Wijchen, Beuningen en Berg en Dal. Hoe het in Mook en Middelaar werkt weet u wel.
In onderstaande tabel staan de werkwijzen en de daarbij behorende kosten voor de inwoners. Druten en Beuningen kennen het systeem van omgekeerd inzamelen. In Berg en Dal kan een deel van de inwoners dat doen.
Wat valt op? Beuningen en Druten hebben een container voor plastic e.d., de andere een gratis plastic zak. Met uitzondering van Heumen hebben alle gemeenten een papiercontainer. Alle gemeenten hebben een GFT-container waarvan de inhoud gratis wordt opgehaald. Voor het restafval bestaan verschillend systemen. Heumen en Berg en Dal hebben daarvoor plastic zakken die worden opgehaald. Een deel van de inwoners in Berg en Dal brengt het restafval weg en betaald per inworp. Wijchen kent een systeem waarbij de container per lediging wordt afgerekend of een plastic zak voor in de ondergrondse container, te betalen per inworp. In Druten en Beuningen wordt het restafval weggebracht en afgerekend per inworp.
Volledigheidshalve is ook de afvalstoffenheffing in de tabel opgenomen.
| Heumen | Wijchen | Beuningen | Berg en Dal | Druten | Mook en Middelaar 2021 |
Plastic | Doorzichtige zak | Doorzichtige zak | Container | Doorzichtige zak | Container | Doorzichtige zak |
Oud papier en karton | Dozen of gebundeld | Papiercontainer of gebundeld | Container | Container | Container | Dozen of gebundeld |
GFT | Gft-container | Gft-container | Gft-container | Gft-container | Gft-container | gft-container 0,11 per kg |
Restafval | Betaalde bruine restafvalzak. De restafvalzak van 50 liter kost €1,16 per zak (€11,60 per rol) en de restafvalzak van 25 liter kost €0,75 (€7,50 per rol) | Restafvalcontainer aan huis per lediging of in de ondergrondse restafvalcontainer. Per inworp €1,65. | Ondergrondse afvalcontainer, €1,00 per inworp | Betaalde blauwe restafvalzak. De restafvalzak van 50 liter kost €1,00 per zak en de restafvalzak van 25 liter kost € 0,50. Een deel van de inwoners van Berg en Dal brengt restafval naar ondergrondse containers. Per inworp €1,-.
| Ondergrondse afvalcontainer, €0,85 per inworp | Container 0,31 per kg |
Afvalstoffenheffing | Eenpersoonstarief € 139,64 + zakken Meerpersoonstarief € 192,60 + zakken | Eenpersoonstarief € 185,- +diftar Meerpersoonstarief € 185,- +diftar | Eenpersoonstarief € 196,- +diftar Meerpersoonstarief € 196,- +diftar | Eenpersoonstarief € 194,50 Meerpersoonstarief € 273,- | Eenpersoonstarief € 138,76 +diftar Meerpersoonstarief € 192,34 +diftar | € 148,80 + diftar |
Diftar |
| Diftar vast bedrag € 79,20 Diftar WOZOCO-tarief restafval 140 liter € 4,64 (2021) per lediging 240 liter € 7,96 (2021) per lediging | Per inworp |
| Per inworp | Gft € 0,11 per kg Restafval € 0,31 per kg |
Tabel 1: inzamelingswijzen en kosten DAR-gemeenten
Bron: gemeentepagina's, Munitax en Dar
VANG-doelstelling
De rijksoverheid heeft de zogenoemde VANG-doelstelling geformuleerd. Van afval naar grondstoffen. Kern daarvan is dat de gemiddelde inwoner in 2030 nog maar 30 kilo restafval zou moeten produceren. Onderstaande tabel laat zien dat dat voor Mook en Middelaar en Wijchen een doel is dat nog lang niet gehaald wordt. Mook en Middelaar had in 2019 nog 105 kg per inwoner aan afval en Wijchen 111 kg. De andere gemeenten zitten op ongeveer de helft.
Groot is het verschil tussen Mook en Middelaar en de andere gemeenten als het gaat om gft-afval. Vermoedelijk omdat bij de andere gemeenten gft niet per kilo betaald hoeft te worden, worden die containers daar goed volgestopt met wat de inwoners van Mook en Middelaar op zaterdagen als grof tuinafval naar de werf brengen. Opvallend is echter dat bij de gemeenten met weinig restafval het totaal aan gft groter is dan in Mook en Middelaar, Beuningen uitgezonderd en vergelijkbaar met Mook en Middelaar.
Een ander opvallend punt is de PMD-fractie, materiaal dat in het algemeen weinig weegt. Mook en Middelaar scoort in dezen laag.
De vraag waar we nu voor zitten is of de inwoners van Mook en Middelaar zo veel meer restafval hebben dan in Heumen, Berg en Dal, Beuningen en Druten. Of bevat ons restafval veel GFT en PMD? En moeten we beter scheiden? Uit evaluatierapporten van omgekeerd inzamelen blijkt dat met name de PMD-fractie, GFT en papier vaker stoffen bevat die eigenlijk bij het restafval horen.
Huishoudelijk afval per gemeente per inwoner in kilo’s | 2019 voorlopige cijfers | |||||
Regio's | Berg en Dal | Beuningen | Druten | Heumen | Mook en Middelaar | Wijchen |
Totaal huishoudelijk afval | 531,8 | 457,3 | 428 | 470,4 | 453,3 | 510,4 |
Huishoudelijk restafval | 53,9 | 48,4 | 48,6 | 49,9 | 105,2 | 111,2 |
Grof huishoudelijk restafval | 16,6 | 14,1 | 0,3 | 16,4 | 14,1 | 19,1 |
GFT-afval | 180,9 | 159,3 | 192,5 | 192,3 | 64,3 | 136,9 |
Oud papier en karton | 65,8 | 66,9 | 60,4 | 63,4 | 58,7 | 61,2 |
Textiel | 7,3 | 7,1 | 6,9 | 6,6 | 9,9 | 4,9 |
Verpakkingsglas | 29,7 | 27,7 | 24,5 | 32,6 | 24 | 22,5 |
PMD-fractie | 36,6 | 47,9 | 47,6 | 32,6 | 22,9 | 30,2 |
Klein chemisch Afval (KCA) | 1,9 | 2 | 1,2 | 1,2 | 1,4 | 1,4 |
Grof tuinafval | 73,9 | 24,9 | 16,2 | 34,3 | 119,1 | 46,5 |
TOTAAL GFT+grof tuinafval | 254,8 | 184,2 | 208,7 | 226,6 | 183,4 | 183,4 |
TOTAAL huishoudelijk en grof restafval | 70,5 | 62,5 | 48,9 | 66,3 | 119,3 | 130,3 |
Bron: CBS
Bovenstaand overzicht maakt duidelijk dat de DAR meerdere mogelijkheden heeft om afval in te zamelen. Omgekeerd inzamelen is niet per se nodig om tot vermindering van het restafval te komen. PMD in een plastic zak bevordert oneigenlijk gebruik vanwege zicht en gewicht. Papier in een container voorkomt dat het nat wordt en/of wegwaait op het moment dat het buiten wordt gezet. Gratis GFT leidt tot een hogere inzameling en minder vervuiling door ritjes naar de werf.